Week 8

Nsawam 12 november

Hallo allemaal

Ik hoorde dat het voor sommige mensen al een gewoonte is geworden om op zondagochtend, onder de koffie te kijken of er al weer een nieuw verhaal is (he zus). Leuk hoor ! Maar helaas , dit is mijn laatste verhaal. Mijn laatste volledige week zit er op. Volgende week nog 4 dagen werken (nu op elke afdeling nog 1 dag meedraaien) en op vrijdag start mijn trip naar het zuidoostelijke deel van Ghana, afgesloten met een paar dagen strand. En op 25 november kom ik weer thuis.

Voelt best wel raar, want hoe langer je hier bent, hoe meer je je thuis voelt. Maar ik zie er nu erg naar uit om iedereen weer te zien. Maar gisteren kwam hard het besef, dat weggaan ook betekent afscheid nemen van heel veel mensen, die heel veel voor mij hebben betekend hier, en niet te vergeten Ghana zelf met al zijn intensiteit, uitdagingen, kleuren en uitersten! Wat ga ik het missen !

Dus nu nog even wat laatste belevenissen. De afgelopen week was ik uitgenodigd bij een collega voor een Ghanese maaltijd. Het was Banku met tilapia-vis. Banku wordt gemaakt van mais en cassave. Het schijnt een tijdrovend proces te zijn, van 2 dagen mais weken, dan verpulveren en mixen met cassave. Je krijgt dan een kleffe deegbal. Hierbij wordt een saus geserveerd, waar je de Banku in doopt. Men eet hier niet met bestek, maar met je rechterhand pluk je dan wat deeg en maakt daar een balletje van. De vis was vooral erg lekker. Speciaal voor mij hadden ze het niet scherp gekruid gelukkig. Zelf houden de Ghanezen erg veel van pepers. Maar het meest populaire gerecht in Ghana is fufu, gemaakt van cassave met yam, (dat is een soort aardappel), of van cassave met plantein. (Plantein ziet er uit als hele grote bananen, maar de smaak is heel anders). Deze ingrediënten worden samen in een houten bak fijn gestampt met een grote houten stok, tot dit ook een kleffe bal is. Maar de fufu kun je niet kauwen, die moet je gelijk doorslikken. Vaak wordt dit geserveerd met een scherpe saus. Als ze dit aanbieden zeg ik altijd dat ik het al geprobeerd heb.

Ook mocht ik deze week een bezoekje brengen aan 1 van de amputatie-groep, (de moslim man met 4 vrouwen) die was opgenomen in het ziekenhuis. Dit was een overheidsziekenhuis en dan zijn de voorzieningen minimaal. Een hele drukke poli en hele sobere zalen. De zaal waar deze patiënt lag, bood plek aan 10 bedden, met, als het meezat, een groezelig laken er op. Dus geen elektronisch verstelbaar bed, televisie of radio. Hij was opgenomen i.v.m. hoge bloedsuikers, maar vertelde dat dit nu al beter ging. Hij dacht er over om een vijfde vrouw te trouwen, dan kon de eerste met pensioen, ha,ha. Ook is het zo, dat in dit ziekenhuis alleen medische zorg wordt verleend, geen fysiotherapie overigens. Dat houdt in, dat familie verantwoordelijk is voor de persoonlijke verzorging en daaronder valt dus ook zorgen voor zijn eten en wassen. Sommige familieleden koken thuis, of anders kunnen ze een maaltijd kopen in de kantine van het ziekenhuis. Wat een totaal andere wereld !

Ook kwam er afgelopen week een Ghanese dokter die regelmatig langs komt voor tenotomie van de achillespees bij kindertjes met klompvoetjes. Dat gebeurt gewoon op een bureautje, kleedje er over klaar. Bij kleine kindertjes zijn dit kleine ingrepen. De achillespees wordt doorgesneden en dan wordt het beentje tot de heup gegipst. Dit blijft zo’n 2 -3 week zitten. Niets geen hechtingen. Het schijnt dat de pees vanzelf weer aan elkaar groeit. Een moeder vond dat zo spannend dat ze er zelf bij moest huilen. En als het kindje moet huilen, hup, aan de borst, terwijl de dokter nog in de hak aan het peuteren is.

De weekeinden in Ghana staan vaak in het teken van begrafenissen. Dit zijn eigenlijk feesten die wel een paar dagen duren. Natuurlijk hebben mensen hier geen mogelijkheden om rouwkaarten te versturen, dus wordt een begrafenis aangekondigd middels aanplakbiljetten (zie foto) Helemaal onderaan staat dan het kledingvoorschrift (helaas op de foto niet goed te zien). Dit is meestal zwart, met rood. Hoe jonger de persoon was, des te meer rood. Deze ‘feesten’ vinden altijd buiten plaats en zijn meestal heel groots opgezet. En eten maakt hier ook onderdeel van uit.

Op de kinderafdeling is deze week driftig geknutseld. Overal papier en verhitte koppies (maar dat is eigenlijk elke dag zo bij deze temperatuur). Dus ik dacht, moet maar even kijken wat ze maken: kerstboompjes. Op 1 of andere manier past dat niet. De zon staat te branden aan de hemel en je zweet overal waar mogelijk en dan……kerstboompjes. Ook hier beginnen de voorbereidingen op tijd. Er is nu een opnamestop, zodat alle moeders met baby’tjes en de amputatie-patiënten voor de kerst thuis zijn. Ook vandaag ging weer een mevrouw naar huis. Ook deze prothese was afgewerkt, maar helaas was de kleur weer een probleem. Bij dit soort prothese bepaalt de kleur van de panty die er over gaat de ‘huidskleur’. En helaas zijn er niet veel verschillende soorten bruin/zwart. Eerst was die te zwart en toen te licht bruin. Tja, wel jammer.

En zo ben ik aan het eind gekomen van deze brief en dus ook aan het eind van deze manier van contact tussen Ghana en Nederland.

Ik hoop dat jullie een beetje een beeld hebben kunnen krijgen van de mooie, warme, schrijnende, positieve, confronterende en relativerende elementen van deze periode. En wil jullie nogmaals bedanken voor de donaties en de lieve berichtjes die ik van jullie heb gekregen !

En tot ziens in Nederland !

Veel liefs, Marieke

Week 7

Nsawam 5 november

Lieve allemaal

Eerst weer super bedankt voor jullie fijne en leuke reacties !

En nu zijn er al weer 7 weken voorbij ! De tijd gaat nu snel en ik merk dat ik nu ook wat ga aftellen en er erg naar uitzie om iedereen straks weer te zien. Aangezien ik de laatste week nog een trip ga maken, betekent het dus, nu nog 2 week in Nsawam.

Voor dat ik vertrok heb ik bij verschillende mensen het OTC onder de aandacht gebracht. Dit heeft geleid tot verschillende donaties met een totaalbedrag van 1000 euro ! En dat is een prachtig bedrag! Nu heb ik mooi even de tijd gehad om te kijken waar dit het beste aan besteed kan worden en werd me al gauw duidelijk dat de kinderafdeling het geld het beste kan gebruiken. Daarbij moet je dan vooral denken aan ondersteuning van kinderen zoals Gifty (uit 1 van mijn vorige verhalen) en andere kinderen, die door de ouders zijn verwaarloosd, mishandeld of soms zelfs verkocht. Deze kinderen hebben allemaal een lichamelijke beperking en het is duidelijk dat ze niet meer naar huis kunnen. Ouders zijn soms al jaren niet meer op bezoek geweest. OTC heeft ze een veilige plek gegeven en voor een groot aantal geldt dat zij hier lange tijd wonen. Het geld is nodig om hen te kunnen voorzien van eten, kleding, onderwijs en zorg. Ook kan het geld gebruikt worden voor eventuele medische zorg. Ik weet dat deze donatie heel erg welkom is en namens OTC allemaal heel erg bedankt hiervoor!

En wat heb ik beleefd. Normaal gesproken doen de kinderen op vrijdagmiddag spelletjes buiten of is er hydrotherapie in het zwembad. Deze vrijdagmiddag regende het en werden de drums te voorschijn gehaald. Prachtig om te zien wat er dan gebeurt. Iedereen ging echt helemaal los, niet alleen de kinderen maar ook alle volwassenen, om de beurt mee dansen op de drum muziek. Hoe gekker hoe leuker. Ook een meisje met 2 onderbeen protheses had daar bij het dansen totaal geen last van.

En ik ben weer naar de markt geweest. Omdat dit al wat vertrouwder voelt, ben je je er zelf niet altijd meer van bewust dat je blank bent en daar als enige blanke rondloopt. Maar om je heen hoor je steeds: hey Obroni, dus je blijft altijd een buitenlander. Vandaag wilde ik op de markt heel graag ananas kopen. Die zijn hier zo lekker, maar ik zag ze nergens. Dus gewoon maar vragen: Ja, daar boven aan de top, daar zijn heel veel! Een jongetje zou mij wel even de weg wijzen. En natuurlijk vraag ik: is het ver? Stom, tuurlijk zegt hij dat het niet ver is. Gelukkig viel het mee. We stopten en ja hoor, links op het stoepje zat een mevrouw met 5 ananassen. Ik kon haar natuurlijk moeilijk met 2 of 3 laten zitten, dus heb ze allemaal maar gekocht: 60 cent. Dus die mw kon naar huis: 60 cent verdiend! Dus ik kan voorlopig wel even vooruit !

En de afgelopen week heb ik een bezoek kunnen brengen aan mijn vorige project. Dat betekende om 5 uur vertrekken zodat ik er rond 8 uur kon zijn. Gelukkig kon ik meereizen met de Ghanese fysiotherapeut die nog steeds op dat project werkt. Eerst een taxi naar het busstation en vandaar de eerste trotro. Geen probleem. Op het volgende station was het erg druk. Die typisch Afrikaanse mengeling van geluiden, kleuren, mensen, claxons, die kun je niet verwoorden. Voordat dit busje vertrok werd er lang en uitgebreid gepreekt. Toen we onderweg waren begreep ik waarvoor. De weg was zo slecht. Het leek wel een wedstrijdje tussen alle auto’s zonder regels met als opdracht: Hoe kan ik het beste alle gaten ontwijken, andere auto’s ontwijken en mijn busje heel laten tot de weg wat beter is. Gelukkig zitten alle passagiers letterlijk als sardientjes in een blikje geperst in het busje zodat je niet heel veel heen en weer wordt geschud. Maar onderweg kwamen we verschillende auto’s met pech tegen. Was superleuk om het project en het gastgezin weer te zien. De terugreis ging ook weer lekker op zijn Afrikaans. Bij sommige plaatsjes staat keurig een bord van 50 km. Maar bij onze trotro was de wijzer van de snelheidsmeter afgeknapt. En het ging regenen. Ik zat aan de raamkant, maar het raam wilde al lang niet meer dicht. Was lekker fris. En de chauffeur moest nog even tanken: 4 1/2 liter, dan heb je wel lef als je daarmee de weg op gaat. En op een gegeven moment werd het busje aan de kant gezet: de chauffeur moest even plassen. Zo grappig!

En als je dan in zo’n busje zit kijk je rond en denk je na. Ik bedacht me dat ik eigenlijk veel minder nodig heb dan ik dacht: ik kan prima de dag doorkomen op 1 kop koffie, van wassen met koud water wordt je haar ook schoon. En zonder chocola kan je je ook goed voelen. In Nederland worden door o.a. reclame en omgeving behoeftes opgedrongen: 50 % korting, weg=weg, actie geldig tot……Dit kweekt een soort kunstmatige behoefte. Maar wat is het heerlijk rustig zonder folders, TV e.d !

En zo ben ik weer aan het eind gekomen van dit verhaal en sluit weer af met warme groeten en alle liefs uit Ghana ! Tot volgende week.

Marieke

Week 6

Nsawam, 29 oktober

Lieve allemaal !

Als ik jullie reacties lees, hebben de regels over ‘tijd’ wel indruk gemaakt ! Dat was ook de bedoeling.

Dit weekend is bij jullie de wintertijd ingegaan. Maar hier is het altijd zomer. Wel hebben we nu regelmatig een bui en dat is wel heel fijn, dan koelt het even wat af. Voorafgaand aan de bui is het vaak heel erg benauwd, dan blijf je water drinken.

Zoals ik in de vorige brief al schreef, gaat men hier anders om met tijd. En dat geldt ook voor de start van de dag. De moeders beginnen hier om half 5 in de ochtend al met de handwas. Dat moet ook wel, als je ziet wat er allemaal gewassen moet worden. De bijgaande foto was op een topdag !

Zondag 22 oktober had ik afgesproken om mee te gaan met de kinderen naar de kerk. Ik had 1 van de oudere kinderen gevraagd hoe laat ze vertrekken. Zij gaf aan 6 uur ’s ochtends (!). Nu had ik toch eigenlijk na 5 week Ghana al moeten weten, dat het dan om half 7 is…….Dus ik was op tijd. Het was niet echt een ‘feest’ dienst, maar goed, heb ik dat ook eens meegemaakt.

Ik dacht, laat ik jullie eens een dag met mij mee laten lopen. Mijn dag begint vroeg met een ontbijt van havermout met water en banaan(melk is haast niet te krijgen), thee en een kop koffie. Dan loop ik naar ‘mijn groep’ amputatie-patiënten om ze te verzamelen voor de groepsgymnastiek. Het is voor sommigen al gymnastiek om het trapje op te huppen met of zonder prothese, op de grond te liggen en daarna weer overeind te komen. 1 mevrouw is zo handig, die gaat niet het trapje op, maar gaat bovenaan zitten en schuift dan op haar bips het zaaltje in. Voor dat de gym begint, wordt er eerst gebeden. Dan doen we ca 20 minuten oefeningen. Er hangen 5 ventilatoren aan het plafond, maar ik heb het na 5 minuten al warm! En je kunt je voorstellen, dat na het oefenen, niet alle protheses meer recht onder het lijf staan. Dus eerst even wat protheses rechtdraaien en dan kan iedereen weer het stoepje af. Daarna kunnen ze even bijkomen (en ik ook). Als fysio’s hebben we even een overleg, waarna het oefenen begint, buiten onder een prachtige boom, die gelukkig na een ‘herfst’ van 2 week weer volop in blad zit. (Dat gaat hier wel snel !) Het oefenen varieert van oefeningen met de stomp, steun nemen op de prothese of looptraining. Dit laatste is het lastigste. Leg maar eens uit in een taal die je niet spreekt in welke volgorde de krukken en voeten moeten worden geplaatst. Vraagt geduld ! In de lunchpauze neemt iedereen het er even van: eten en een uurtje slapen. En ’s middags wordt het oefenen vervolgd. Het maken van de prothese gaat hier erg snel. Vaak binnen 2 week na opname wordt de prothese al geleverd. Dan moet iemand eerst starten met het leren om steun te nemen. Zeker als je bijvoorbeeld een jaar hebt gehinkeld, is je balans anders. Hier is de afspraak dat je dit een week oefent voordat het echte lopen begint.

En wat heb ik verder gedaan. We hebben gezamenlijk het stompzwachtelen weer opgefrist. Ik heb 2 power-point presentaties gedaan over CVA. Wel lastig in het Engels hoor. En deze week hebben we dit afgesloten met algemene casuïstiek. Verder een info-folder gemaakt met de PR-dame voor elke vrijwilliger/stagiaire die hier komt. Tevens is het rouleren, zoals ze het hier deden ( elke dag op een andere afdeling) nu verschoven naar een meer-weekse of maandelijkse roulatie. En wordt er nu elke vrijdag van de afdeling een korte samenvatting gemaakt per cliënt. Voorheen werd er niets gerapporteerd. Tevens deze week, samen met een Engelse verpleegkundige een richtlijn uitgeschreven (ja, ja…dus toch een klein zorgpadje) m.b.t. het meten van de bloeddruk en de te nemen acties/verantwoordelijkheden als deze te hoog is. Zowel fysio’s als verpleegkundige doen dit. Ook zijn de wekelijkse scholingen aan de amputatie-patiënten weer opgestart met elke week een ander onderwerp.

En weer even wat grappigs. Deze week was er 1 van de groep jarig. En toen ging het natuurlijk over leeftijden. 1 oudere man vertelde dat hij niet wist hoe oud hij was, hij dacht rond de 75: dat hielden ze toen niet bij zei hij, maar hij was geboren in de tijd dat een bepaald persoon president was. Heb toch even zijn dossier bekeken. Hij is 82. En aangezien hij moslim is, mag hij meerdere vrouwen hebben. Hij heeft er 4 !, die afwisselend een week bij hem blijven in OTC om hem te helpen. Ook heeft hij 22 kinderen. Durf niet te vragen naar het aantal kleinkinderen……….Een kleurrijk figuur. En kleurrijk is ook zijn kleding: hij draagt een polo met het embleem van de Lidl (zie foto).

En wat kunnen we nog meer leren van Ghanezen: ze nemen het leven zoals het is. Ik hoor ze nooit zeuren, mopperen of klagen. En dat bewonder ik erg. Want als ik naar hun kijk met mijn westerse bril, moeten ze het met veel minder doen dan wij. En wij kunnen goed klagen: we hebben het druk, het is warm(of koud), het is laat, het is duur, het duurt lang enz. Maar klagen verandert niets aan de situatie. Je hebt alleen jezelf of je omgeving er mee !

En dat was het weer voor deze week.

Ik hoop dat iedereen een fijne relaxte week heeft.

Liefs Marieke

Week 5

Nsawam, 22 oktober

Super bedankt voor jullie reacties op de site! Ik verheug me er elke keer op om ze te lezen, want daardoor weet ik ook een beetje hoe de brieven overkomen en hebben we weer even contact met elkaar.

En zo zijn er al weer 5 week voorbij, wat betekent dat ik op de helft ben. Toen ik vertrok zag ik wel een beetje op tegen de lengte van 10 weken, maar ik ben blij dat ik hiervoor gekozen heb. Het duurt gewoon 2-3 week om een beetje door te hebben hoe alles hier werkt. Dan komt er wat rust en dat geeft ruimte om ideeën te ontwikkelen en tot uitvoering te brengen. Ik krijg hier de kans om heel veel te zien en te beleven, maar wil ook graag iets bijdragen. Voel me enorm bevoorrecht om dit mee te mogen maken en geniet ook enorm van de mensen en het leven hier. Maar de afgelopen week was ik de hele week alleen maar op het werk geweest en op het OTC terrein en dan denk je, is dit nu leuk ? Maar vandaag (21 oktober) een heel stuk door het dorp gelopen en naar de markt geweest. En dan ervaar ik gelukkig weer dat ik in Ghana ben, met zijn kraampjes, geluiden, kleuren, vriendelijke mensen en warmte en hoe fijn het is om hier te zijn.! Maar natuurlijk mis ik jullie ook! Maar het mooie van vertrekken is, dat je weet dat je ook weer thuiskomt !

De vorige keer had ik al wat verteld over protheses. Wat natuurlijk interessant is hier, welke kleur hebben ze, als ze zijn afgewerkt. Meestal lukt het een kleur te vinden die overeenkomt met het andere been. Maar soms gaat het anders. Bij een mevrouw zou die ochtend de prothese worden afgewerkt, dus vol spanning wachtte ze af. En ja, hij werd gebracht, alleen……….de tenen en voorvoet waren nog wit. De verf was op ! Dus mevrouw was niet blij. Even later kwamen ze weer de prothese ophalen. Ik vroeg nog: de verf was toch op ? Nou, ze hadden nog een busje gevonden. Vol spanning wachtte mevrouw weer af. En ’s middags: ja, daar kwam hij weer! Maar deze keer met een super donkerbruine glimmende voorvoet en tenen, zelfs de nagels. Het leek wel pure chocola ! En veel donkerder dan de rest van de prothese en mw haar gezonde been. Gelukkig is het allemaal uiteindelijk wel goed gekomen en is mw tevreden naar huis gegaan, maar was wel grappig.

Deze week ben ik de hele week op de groep amputatiepatenten. Ik begin ze nu beter te kennen en dat geeft ruimte voor gesprekken. De meeste zijn jongemannen die door een verkeersongeluk of bedrijfsongeluk hun been hebben verloren. Maar in het gesprek werd al snel duidelijk dat ze veel meer verloren hebben. Zo vertelde Prince, dat door een bedrijfsongeluk zijn been moest worden geamputeerd. Zijn vrouw wilde toen niet bij hem blijven. Ook is hij nu zijn baan kwijt en zijn inkomen en zijn toekomst is volledig veranderd. Hij heeft een dochtertje van 4, die nu bij zijn vader woont. Hij kan niet terug naar zijn oude baan, wil zich graag laten omscholen, maar waar moet hij dat van betalen. In zo’n gesprek, merk je hoe veel mogelijkheden en voorzieningen we hier hebben. En in Ghana hangt aan alles een prijskaartje, die voor sommige mensen al snel te hoog is.

Maar Ghana doet zijn best. Zo ging ik afgelopen zaterdag naar een reservaat waar wild te zien zou zijn. Bij de ingang werden we al begroet door een hele familie apen. Dus dat leek hoopvol! Wij vonden het gelijk al leuk, de apen ook toen ze ons brood zagen……De gids legde uit dat er een kans was van 50 % dat we wild zouden zien. Als hij dat al zegt, is waarschijnlijk de kans kleiner. Maar we konden sowieso zebra’s en struisvogels zien. Wij blij, maar……deze waren geïmporteerd uit Zuid-Afrika en zaten in een kooi. Dat hebben we maar overgeslagen. Maar wel een mooie wandeling gemaakt. En daarna weer de rit terug van 3 uur in de busjes. In Accra zaten we in het busje te wachten. En deze vertrekt pas als die vol is. En net als je denkt: ja, hij is vol, we gaan, klappen ze nog snel wat stoeltjes uit. En zaterdag vertrokken we pas, nadat een pastoor voorin uit de bijbel had gelezen en had gebeden. Dat gaf vertrouwen voor de rit ?!

Ik had al eens aangegeven dat hier in OTC best veel middelen en mogelijkheden zijn. Door alle contacten worden er regelmatig dozen met spullen geleverd. Doet me wel wat denken aan het ‘dumpen’ van onze gebruikte spullen. Soms is het zo veel, dat er haast geen ruimte voor is en daardoor het overzicht verdwijnt. En Ghanezen zijn niet erg georganiseerd (zie foto). Maar daardoor hoeft OTC minder aan te schaffen. Toch heb ik in overleg besloten dat mijn koffer met spullen mee gaat naar mijn vorige project in Duakwa. Ik hoop daar op 30 oktober naar toe te gaan.

En zo zat ik te denken, wat kunnen wij leren van de Ghanezen. Wat ik zelf heel prettig vind, is dat groeten niet ‘Hello‘ zeggen en doorlopen is, maar ze blijven echt even staan om te vragen hoe het gaat, en dan ook nog met een vriendelijke lach. En dan stel je hun natuurlijk dezelfde vraag. En als het dan ook nog in het Twi lukt, is de glimlach nog groter. En ook dat je niet allemaal regels, voorschriften en protocollen nodig hebt om je werk goed te kunnen doen. De waarde zit vooral in de aandacht en betrokkenheid. En hoe belangrijk is tijd nu eigenlijk……..Misschien hebben wij dat met zijn allen belangrijk gemaakt ?

Lekker filosofisch afsluitertje.

Goed, dat was het weer voor deze keer. Alle goeds vanuit een warm en zonnig Ghana !

Liefs, Marieke

Week 4

Nsawam, 15 oktober

Hoop dat jullie door mijn brieven een beetje een indruk krijgen van hoe het is om hier te leven en te werken.

En wat heb ik de afgelopen week beleefd.

Vorige week op zaterdag met de trotro, samen met mijn huisgenootje en iemand van de werkplaats weer naar de grote shopping-mall geweest. Eerst met z’n zessen in een taxi-tje naar het centrum van Nsawam. Toen had ik het al warm. En toen in de bus. Hij was gelijk vol. Dus we konden vertrekken. Voor in de bus stond een man gewoon eten te verkopen voor onderweg. Mijn buurvrouw scoorde door het raampje voor vertrek nog snel een homp brood en daar gingen we. Het leek een voorspoedige rit te worden. Niet ver voor Accra moest hij even stoppen om iemand er uit te laten, en toen viel de schuifdeur er bijna uit. Hij hing nog aan 1 moer bovenin. Met wat handige mannen en gereedschap was het na een tijdje opgelost. Wij waren de enigen die hier wat om moesten lachen. De andere passagiers bleven kalm en stil zitten. En daar gingen we weer. Even later stopte hij weer voor een groepje mensen. Wij keken elkaar aan, daar was toch geen plek voor? Nu begreep ik waar die krukjes voor waren die voorin gestapeld stonden. Snel werden ze uitgedeeld en zo was het gangpad ook gevuld. Gelukkig stapten die mensen eerder uit dan wij…….ik zag het al voor me, wij zaten namelijk helemaal achterin.

En zo zat ik te denken, wat mag hier allemaal wel, dat niet in Nederland mag. Dat is een heleboel: rijden zo hard als je wilt, rechts inhalen, lekker spelen met je claxon, nooit voorrang geven (en dus ook niet krijgen), nooit stoppen voor voetgangers, lekker niet voor een APK gaan, afval op de grond gooien, stoppen op de snelweg, wild plassen, slapen op het werk, heel veel met je telefoon spelen op het werk, lekker niets rapporteren, lekker te laat komen, je vooral niet druk maken……..

Maar nu weer even wat over het werk, want daar was ik voor gekomen. Afgelopen maandag heb ik de hele dag meegedraaid op de poli voor voornamelijk volwassenen. En dat was zo interessant. Vooral ook aardig wat amputatie-patiënten gezien. Dus ik heb me even kunnen uitleven op het stompzwachtelen. Altijd leuk! Het schijnt zo te zijn, dat als een jong persoon een onderbeenamputatie heeft, de maten worden opgenomen en hij over een paar week zijn prothese kan ophalen. Niks geen opname. Prothese aandoen en lopen. En ik moet eerlijk zeggen, de soort protheses die zij hier gebruiken (en wij vroeger hadden) zijn best prima. Ook kwam een kindje van ca 7 jaar met klompvoeten. Het probleem was: de schoenen waren te klein. Geen wonder, hij was in 2015 voor het laatst geweest. Deze jongen komt uit een ‘klompvoet-familie’. Alle kinderen en de vader hebben klompvoeten. En een mevrouw die haar bovenarm had gebroken, 2 jaar geleden en naar de Traditional Healer was geweest. Ze kwam toch maar even langs, want de botstukken zwabberden alle kanten open dat deed toch wel pijn. En zo blijf je je verbazen.

Zo zijn er leuke, mooie, maar ook minder mooie confrontaties met het leven hier in Ghana. Wat ik nog steeds erg aangrijpend vind, zijn sommige verhalen over de kinderen van de kinderafdeling. Zo heb ik laatst geschreven over een jongetje en over de woon/leefomstandigheden van de moeder.

Vandaag het verhaal van Gifty. Zij is 7 jaar en verblijft al ca 2 jaar Bij OTC. Zij heeft Cerebral palsy vanaf de geboorte. Zij werd gevonden door een Community Health Nurse in een speciekuip op de veranda, in de zon, alleen, afgezonderd van de andere familieleden. Het was een oude, vieze speciekuip, die geknapt was door de druk van haar knieën. Ze vonden haar naakt, sterk vervuild en in haar eigen urine En ze was zo verschrikkelijk mager/ondervoed. Haar lichaam had gewoon de vorm van de kuip aangenomen. Haar moeder is 35 jaar en er zijn 8 kinderen in het gezin van verschillende vaders. Gifty haar vader is overleden. De moeder verkoopt langs de weg water en sinaasappels en als ze geluk heeft verdient ze daarmee ca 10-15 euro per maand. Ook de andere kinderen waren ondervoed, slecht gekleed en gingen ook niet meer naar school a.g.v. de financiële situatie Dit verhaal is zo gruwelijk, en ik kreeg er rillingen van toen ik dat hoorde. Want ik zie een lieve, vrolijke, aanhalige en ook een ondeugende Gifty. Maar dit is wel haar verhaal. En zo zijn er meer kinderen in Ghana. Ik heb dan ook heel veel respect voor degene die deze kinderen opneemt en dagelijks voor ze zorgt zoals hier in het OTC. Maar hoe haar toekomst er uit ziet………naar huis zal zeker niet gaan.

Niet echt een leuk verhaal om mee af te sluiten, maar dit is wel de realiteit hier.

Ik hoop dat het goed gaat met alle lezers van mijn brieven.

Veel liefs en warme groetjes!

Marieke

Indrukken week 3

Nsawam, 8 oktober,

Hallo allemaal,

Heel leuk om jullie reacties op mijn site lezen! Nu ik hier al 3 week ben, merk ik dat dingen al vertrouwd raken. Ik schrik niet meer van alle hagedissen op het pad, weet de weg op het terrein en vind het normaal dat drinkwater in zakjes zit. En nu is het de kunst om scherp te blijven, zodat ik wel wat te vertellen heb.

Maandag heb ik meegedraaid op de OPD( out-patiënt-department). Vanaf 6 uur ’s ochtends zitten de eerste patiënten al te wachten, terwijl om 8 uur wordt begonnen. Zo was meneer met nummertje 4 rond 9 uur aan de beurt. Dit kunnen wij ons echt niet voorstellen. Mensen hier hebben heel veel geduld en gaan heel anders met tijd om. Wij hebben altijd haast, het gevoel dat er van alles moet. Tijdens deze OPD kwamen m.n. kinderen voorbij, met verschillende afwijkingen, erge o-benen, x-benen en totaal verwaarloosde klompvoeten bij een spastische jongen van 11. Sommige van deze kinderen kunnen worden geopereerd. 2 x per jaar komt er een chirurg deze ingrepen doen. Zo was er een vader die voor zijn zoontje de afspraak had gemist, tja en dan schuift het dus een half jaar op.

Op dinsdag begint het leven al heel vroeg in Ghana. Rond 5 uur begint de moskee al met oproep tot gebed en om 6 uur ging een andere kerk helemaal los, met megafoon, drums en veel gezang. Geen wonder dat de mensen overdag moe zijn. Over moe zijn gesproken. Vandaag had ik een CVA patiënt op de poli. Zij wilde eerst even uitrusten van de reis. Ging dus lekker liggen op de behandelbank en viel in slaap. Haat echtgenoot was mee en nam het er ook even van. Tja, en wat moet je dan. Ik heb ze even lekker een half uur laten slapen. Misschien waren zij ook al vroeg naar de kerk geweest.

Verder heb ik mij vooral bezig gehouden met de amputatie-patiënten, ca 20. Eerst afgesproken dat ik hier 3 x in de week ben. Sinds vorige week waren er 3 nieuwe opnames. Bij sommigen heeft de amputatie al een jaar geleden plaats gevonden. Sindsdien hebben ze gehinkeld. Ze zijn daardoor supersterk in de armen en in het gezonde been. Dat ze nu pas komen voor een prothese heeft meestal met geld te maken……..een jaar sparen ! Terwijl het verstrekken van een prothese bij ons een vanzelfsprekende zaak is. Hoe dit soort dingen in Ghana allemaal lopen is best lastig om achter te komen. Maar aangezien er geen ziektekostenverzekering is, moet dus voor alles betaald worden. Er zijn verschillende redenen voor de amputaties. Soms diabetes, gangreen of een ongeluk. . Wanneer het bijvoorbeeld een ongeluk betreft zijn er eigenlijk weinig middelen om een breuk te fixeren met platen of schroeven. En dan is amputatie vaak de enige oplossing.

Ook deze week weer mee geweest op huisbezoek. Het was deze keer de bedoeling om een bezoekje te brengen aan de moeder van 1 van de kinderen die hier woont. Zij is al geruime tijd niet meer op bezoek geweest. Het voorstel is om het jongetje aan de chirurg te laten zien, om te kijken wat hij voor hem kan betekenen, maar dit moet natuurlijk met de moeder worden besproken. Deze woon en leefomstandigheden waren zo slecht ! Er was slechts 1 ruimte, zonder matrassen, waar de moeder met het dochtertje van 3 sliep. Het dak bestond uit hier en daar een stuk golfplaat door stenen op zijn plek gehouden. Een bijenvolk had zich daar ook al genesteld. De moeder was inmiddels weer in verwachting (van weer een andere vader) en wist ook niet wanneer ze was uitgerekend. De timmerman van OTC had daar al een bezoekje gebracht om eventueel het dak te repareren, maar dit was niet mogelijk. Er was haar andere woonruimte aangeboden, maar dat wilde ze niet. En dan voel je je heel ongemakkelijk als je daar op bezoek bent……..

En zo wordt steeds duidelijker dat het verschil tussen arm en rijk groot is in Ghana.

En nog even wat over het weer. In de eerste weken was het redelijk te doen. Af en toe wat bewolking en zo nu en dan een buitje. Vandaag was echter een hele warme, plakkerige dag. En aangezien ik de hele ochtend buiten aan het werk was (bij de amputatie-patiënten), heb ik dat goed kunnen ervaren. Hoezo, buiten aan het werk…… Er is geen oefenruimte meer beschikbaar, dus zitten ze ’s ochtends al mooi opgesteld buiten. Onder een hele grote boom, die nu helaas al zijn bladeren laat vallen. Maar gelukkig, de nieuwe bladeren komen er ook al aan. Dus een hele korte herfst.

En de boodschappen. Gisteren naar een nieuw winkeltje achter OTC geweest. Die mevrouw was zo blij dat ik kwam, werd helemaal omarmd: Hello my friend ! Stel je voor dat dat in Nederland gebeurt bij een nieuwe klant bij Albert Heijn. Ik moest midden in haar winkeltje op een stoel zitten wachten. Ook stond daar een bed, dus blijkbaar sliep ze ook in de winkel. Tja, en wat koop je dan: thee, helaas is op. Koffie, laatste blikje (beetje roest, zag thuis: houdbaar tot maart 2017) Okay. Misschien havermout ? Nee ook op. Laatste poging: heeft u ook chocola ? Nu is cacao 1 van de grootste exportproducten in Ghana, dus je begrijpt het al…..geen chocola. Allemaal geëxporteerd natuurlijk. Dus met koffie, 2 rol toiletpapier en wat noedels de winkel verlaten. Maar wat was dat leuk!

En zo beleef ik elke dag wel wat !

Hoop dat het met iedereen goed gaat in Nederland en tot de volgende week!

Liefs Marieke

Indrukken week 2

Nsawam, 1 oktober

Lieve allemaal,

Afgelopen week zat ik op een ochtend heerlijk op de veranda met mijn kopje koffie, terwijl alles in het OTC al in actie is, en realiseerde me dat ik geen idee heb wat er in de wereld gebeurt. Misschien is er een nieuwe orkaan, nieuw kabinet of weer een moord gepleegd in Oosterwolde. Dit is zo’n andere wereld, zonder krant, televisie, radio en dat geldt voor iedereen, dus het komt ook niet ter sprake. Merk ook  dat ik het niet mis. Het leven kabbelt hier, op zijn Afrikaans, heel rustig door. En dan lijkt het net vakantie, maar het is geen vakantieland merkte ik wel bij de huisbezoeken.

Afgelopen week ben ik mee geweest op huisbezoek in het dorp. De bedoeling van deze huisbezoeken is om kinderen in de thuissituatie te zien en ook om het dorp in te gaan, rond te vragen en zo eventuele gehandicapte kinderen op te sporen. Zo waren ze 2 week geleden via via naar een huisje gestuurd, waar een jongen van 11 woonde. Deze jongen had een jaar geleden bij een val een dwarslaesie opgelopen. En vanaf dat moment bracht de jongen de meeste tijd door liggend op de grond en had daardoor overal wonden. OTC heeft er toen voor gezorgd dat deze jongen werd opgenomen en dat er goede aandacht is voor de wonden. Afgelopen week gingen we eerst bij de jongen langs in het ziekenhuis en daarna bij de moeder. Dit was allemaal zo triest en armoedig. Er is met de moeder besproken dat de jongen met haar kan worden opgenomen in OTC, daar kunnen de wonden worden verzorgd en kan hij onderwijs volgen. Want deze jongen was natuurlijk ook al een jaar niet naar school geweest. Gelukkig heeft de moeder wat kunnen regelen voor de andere kinderen en is de jongen nu opgenomen. Zo zijn we druk bezig geweest om te kijken naar een rolstoel en matras. Binnen de mogelijkheden hier redelijk gelukt…..

Ook bij een andere jongen geweest omdat de fysiotherapeut zich grote zorgen maakt over de thuissituatie van de jongen. Het schijnt dat als de moeder gaat werken ze hem regelmatig opsluit en dan is hij alleen. Waren zeker geen frisse omstandigheden. Maar hoe kun je dit oplossen? Deze kinderen staan echt onderaan de ladder van de samenleving in Ghana.

Ook meegelopen op de afdeling waar de kinderen met hun moeders zijn opgenomen. Dit zijn vooral kinderen met klompvoetjes, iets wat in Ghana veel voorkomt en betreft vaak ook meerdere gezinsleden. Waarom dit nu hier meer voorkomt dan bijvoorbeeld in Nederland is mij nog niet duidelijk. Voor deze aandoening hebben ze een goed lopend behandelprotocol waar ook weer een grotere organisatie achter zit die de materialen verstrekt. De behandeling bestaat uit gipsen, operatief verlengen van de achillespees en daarna krijgen de kinderen Dennis-Brown-Shoes. Dat zijn schoenen die constant zorgen voor een goede stand en tot ca 4 -jarige leeftijd ’s nachts nog worden gedragen. Dit klinkt allemaal prima. Maar zodra gipsen, operatie en schoenen zijn geregeld, moeten de moeders en kinderen na ontslag wel aandacht aan de voeten blijven besteden. En daar gaat het regelmatig mis. De schoenen worden niet meer gedragen er wordt niet geoefend en de afwijkende stand komt terug. Zo moet er dus regelmatig nog een operatie worden gedaan en hoe ouder de kinderen zijn, des te moeilijker is de voet te corrigeren.

Gelukkig gebeuren er ook leuke dingen. Zo heb ik er af en toe nog moeite mee om de mensen uit elkaar te houden, want wees eerlijk, ze hebben allemaal zwart haar, (alle mannen hetzelfde kapsel) donkere ogen en een donkere huid. De eerste dag focuste ik me op de kleding: ik zou meelopen met Gloria en die had een jurk aan met gekleurde rondjes. Dat ging goed, voor 1 dag. Toen had ze weer wat anders aan……Zo had ik deze week ook geen gas om te koken. Oh, zeggen ze, dan moet je bij John zijn. Okay John, die ken ik niet. Daar kwam hij aan. Ik denk gelijk: goed onthouden: bruin/rode polo , want die gaat me helpen. Dus even later zie ik iemand lopen met zo’n shirt, ik er achter aan, mis, was de loodgieter. Maar ’s middags zag ik hem weer: nee, weer mis, weer de loodgieter. Gelukkig heb ik inmiddels weer gas.

Zo was ik vrijdagmiddag even in de werkplaats. Iemand vroeg heel enthousiast hoe het nu met me ging ? en vroeg toen, herken je me nog ? Ik voelde al nattigheid. Hij had me opgehaald van het vliegtuig. Ohhhh, ja maar toen was ik zo moe. Ik moet nu snel andere ezelsbruggetjes bedenken…..

En zo komt er een ritme in het leventje hier. Vroeg op, vanwege de warmte en ’s avonds vroeg naar bed, i.v.m. vermoeidheid door de warmte. En in het weekend, de was en boodschappen doen en wat omrommelen. Gisteren nogmaals naar de markt geweest samen met de Japanse fysiotherapeut die hier ook werkt. Zij woont en werkt hier al 2 jaar en weet blindelings de weg tussen alle kraampjes. Voor iemand met mijn/geen oriëntatie-gevoel is dit de uitdaging voor de volgende keer.

Ik heb wat foto’s toegevoegd van de markt.

Dit was het weer voor deze keer. Hoop dat jullie met plezier mijn verslag lezen. Als je iets wil weten kun je op de site reageren of mij gewoon een mailtje sturen. Hoop dat we elkaar hier volgende week weer tegenkomen !

Liefs van Marieke

Al wat gewend.

Nsawam, 26 september

Hallo allemaal,

Zoals jullie al door hadden, lukte het bij het vorige verhaal niet goed om de foto’s mee te sturen. Dankzij KP heb ik nu een uitgebreide uitleg, dus daar kan het nu niet aan liggen.

Het afgelopen weekend stond in het teken van de uitdagingen. Via mijn telefoon op het internet lukte wel aardig, maar ging soms erg traag. Dus wilde ik graag een modem hebben zodat ik ook eventueel kan skypen. Daarvoor moest ik naar de hoofdstad. Iemand van het personeel had me keurig uitgelegd hoe het werkte, maar……..ging toch iets anders. Was netjes naar de plek gelopen waar de busjes (trotro’s) langs zouden komen. Volgens een Ghanees werd dit bevestigd…..hij komt vanzelf. Toen kwam een politieagente voorbij, nogmaals gevraagd: nee, dan moet je niet hier wachten, maar naar het kruispunt lopen. Zo gezegd, zo gedaan. En inderdaad al snel kwam een busje. Ik braaf opgelezen waar ik naar toe wilde (een grote shopping-mall), zou helemaal goed komen ! Echter vlak voor Accra, moest ik uit het busje om over te stappen in een andere, de hele bus bemoeide zich er mee. Maar gelukkig, ook dit kwam goed en zo kwam ik langs drukke marktkraampjes, armoedige huisjes en overal afval bij een spiksplinternieuw winkelcentrum met vrijwel lege parkeerplaats. Het was super rustig in dit luxe winkelcentrum. Het modem was snel gekocht, ik begreep er toch niets van. Als ik maar internet had. Ook was er een supermarkt met airconditioning, waar je echt alles kon krijgen. Een schril contrast met de wereld er buiten….

Tja en mijn eetvoorraad voor een week was op, dus naar de markt. Merk gelukkig wel dat ik hier nu al anders tegenaan kijk dan vorige week. Was de afgelopen dagen al regelmatig even een stukje het dorp in gelopen om te kijken hoe mensen reageren en wat zelfvertrouwen te krijgen. Dus de markt was geen probleem. Ze roepen wel allemaal naar je,( hey obroni =blanke) maar dat begint al te wennen.

En even wat over het werk. De afgelopen week heb ik steeds meegelopen met 1 van de fysiotherapeuten of de assistenten. Begin nu wat beter door te krijgen hoe dingen in elkaar zitten. Zo blijkt dat de kinderen die opgenomen zijn op de kinderafdeling hier soms al jaren ‘wonen’. Reden is dat de ouders totaal niet meer naar ze omkijken. De OTC probeert deze kinderen zoveel mogelijk te helpen. Dit betreft soms protheses o.i.d. maar ook het bieden van onderwijs, zodat ze later misschien een opleiding kunnen volgen.

Maandag vooral bij de groep amputatie-patiënten geweest. Zij wonen hier op het terrein. Ze beginnen de dag met allerlei oefeningen in lig op de grond. Dan denk je dat ze even geen aandacht voor hun telefoon hebben, maar nee hoor, er wordt gewoon opgenomen en ondertussen door geoefend ha, ha. Redenen van amputaties zijn vooral diabetes, infecties maar ook veel auto-ongelukken. En dat verbaasd me niets, zoals hier gereden wordt. Ze gebruiken hier het type prothese dat wij ca 20 jaar geleden ook gebruikten en de mensen zijn hier heel handig in. Ze lopen dan ook regelmatig hun rondjes buiten, met rekje, krukken of zonder. Ook hinkelen kunnen ze over lange afstand. Wond/stompverzorging en zwachtelen is een ander verhaal. Maar aangezien er een doos met allemaal zwachtels was gedoneerd, was dit een aanleiding om het zwachtelen op te pakken. Er moest natuurlijk een filmpje worden gemaakt als dank naar de donateur. Vraag me wel af of het zwachtelprobleem is opgelost. Het waren nl allemaal erg brede zwachtels.

Het is wel duidelijk dat het OTC door de jaren heen heel wat connecties met organisaties in allerlei landen heeft opgebouwd. Zo worden er regelmatig dozen met ‘spullen’ afgeleverd. En zo kunnen veel patiënten geholpen worden met kleine hulpmiddelen, zoals braces of verbandmateriaal en kan geld worden gestoken in andere zaken. Zo zijn bouwvakkers momenteel druk bezig met het afwerken van een ruimte die dienst gaat doen als een day-care centrum voor kinderen met cerebral palsy. Ze hopen over ca 2 week hiermee te kunnen starten, eerst met 5 kinderen.

Geldzaken: altijd interessant. De munteenheid die hier gebruikt wordt is de cedi. Een cedi is ongeveer 20 cent waard. Maar als je geldt pint, is het grootste biljet 20 cedi, dus 4 euro. En de prijzen: zo had ik vorige week een simkaart gekocht : 2 cedi (40 cent), beltegoed koop je voor 2 euro (is dus heel snel op als je naar Nederland belt !), 5 sinaasappelen: 1 cedi. Met de trotro naar Accra: 4 cedi. Begrijpelijk dat salarissen dus ook laag zijn.

En zo begin ik langzamerhand steeds meer te leren over dit land. Met mijn fototoestel ben ik nog wat terughoudend. De foto’s die ik nu heb toegevoegd zijn genomen net buiten het OTC. Dit was het dan weer voor deze keer.

Tot de volgende keer !

Liefs Marieke